Aπαντα Αριστοτέλη

Πάντα με  αποσχολούσε  πως  θα  μπορούσα  να προσεγγίσω έστω και αποσπασματικά αυτό το τεράστιο σε πλάτος  και σε βάθος συγγραφικό  έργο  του  φάρου της ορθολογιστικής και επιστημονικής προσέγγισης. Προσπάθησα λοιπόν  να συντάξω  ένα μπούσουλα  με όλα  τα  συγγράματα  βασιζόμενος   στα  περιληπτικά εισαγωγικά σχόλια (των εκδόσεων "KAKTOΣ")για τοπεριεχόμενο των επι μέρους βιβλίων:

ΟΡΓΑΝΟΝ  1 
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΙ   Είδος εισαγωγής στην αριστοτελική λογική. ΄Εκφραση του Είναι και καταγραφή των μορφών του όντος που περιέχονται στην πραγματικότητα. Οι ομάδες του είναι, οι ομάδες των «κατηγορουμένων»  (ιδιοτήτων που αποδίδονται σε ένα υποκείμενο). Ουσία, ποσότητα, ποιότητα, αναφορά, χώρος, χρόνος, στάση, κατοχή ενέργεια, πάθηση
ΠΕΡΙ   ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ Το δεύτερο σύγγραμμα του Οργάνου, Φιλοσοφία της Λογικής, Φιλοσοφία της γλώσσας, Οντολογία, Γνωσιολογία. Εξετάζονται τα μέρη και οι μορφές των λογικών προτάσεων και οι τρόποι έκφρασης που συνδέονται με τις προτάσεις αυτές.

ΟΡΓΑΝΟΝ 2 – ΤΟΠΙΚΩΝ
Βιβλία Α,Β,Γ,Δ,Ε: Η πρώτη θεωρητική συστηματική προσέγγιση της διαλεκτικής. Πώς μπορεί να φτάνει κάποιος διαλεκτικά σε πιθανές θέσεις για κάθε ζήτημα, χωρίς να αντιφάσκει κατά την τεκμηρίωση των θέσεων αυτών. Η τέχνη της λογικής επιχειρηματολογίας. Βιβλία Ζ, Η, Θ:  Συνέχεια περί του διαλεκτικού συλλογισμού και του τρόπου παραγωγής του. Αποκλείεται από τη λογική ο συλλογισμός που δεν μπορεί να υποστηριχτεί ηθικά.  

ΟΡΓΑΝΟΝ 3 – ΤΟΠΙΚΩΝ
Bιβλία Ζ, Η, Θ:  Συνέχεια περί του διαλεκτικού συλλογισμού και του τρόπου παραγωγής του. Αποκλείεται από τη λογική ο συλλογισμός που δεν μπορεί να υποστηριχτεί ηθικά

ΟΡΓΑΝΟΝ 4 -  ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ
Βιβλία Α,Β:  Η γενική διδασκαλία για τον παραγωγικό συλλογισμό, διατύπωση και απόδειξη των νόμων του και των μορφών που μπορεί να λάβει όψεις και ιδιότητες του συλλογισμού και αντίστοιχες συλλογιστικές μέθοδοι.

ΟΡΓΑΝΟΝ 5 – ANAΛΥΤΙΚΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ
Βιβλία Α,Β:  Η επιστημολογική μεθοδολογία του Αριστοτέλη. Η απόκτηση της γνώσης μέσω της απόδειξης και του ορισμού. ΄Οργανο απόδειξης ο αποδεικτικός συλλογισμός. 


ΠΕΡΙ  ΤΩΝ ΣΟΦΙΣΤΙΚΩΝ   ΕΛΕΓΧΩΝ
Συνέχιση της προβληματικής των Τοπικών. Αντίθεση στην επιχειρηματολογία των Εριστικών. 


ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ
Θεώρηση του σώματος και της ψυχής ως δύο όψεων μιας και μοναδικής ουσίας. Στη μεταξύ τους σχέση τα δύο τούτα νοούνται ως ύλη και μορφή. Η ψυχή ως εντελέχεια του ατόμου. 


ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ιστορία και πολιτική οργάνωση των Αθηνών από την περίοδο της πρωτόγονης μοναρχίας μέχρι τη δημοκρατία των αρχών του 4ου αι. π.Χ  Μυθικά χρόνια, Κυλώνειον άγος, Δράκων, Σόλων, Πεισίστρατος, Τυραννοκτόνοι, Περσικοί πόλεμοι. Το πολίτευμα της εποχής του συγγραφέα. Κοινωνική και πολιτική οργάνωση. Οι θεσμοί, οι άρχοντες, τα όργανα.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ
Οι απόψεις του Αριστοτέλη για τη πολιτική ζωή, τον χαρακτήρα και την οργάνωση της, διαρθρωμένες αφ'ενός θεωρητικά και αφ'ετέρου στη βάση της ιστορικής εμπειρίας.
Βιβλίο Α:  Ορισμός και διάρθρωση της πολιτείας η σύσταση της από ιστορική άποψη. Ο άνθρωπος ως "ζώον πολιτικόν". Σχέση οικογενειακής και πολιτικής κοινότητας. Θέση των γυναικών, των παιδιών και των δούλων. Βιβλίο Β: Η ιδανική πολιτεία. Οι θεωρίες του Πλάτωνα, του Φαλέα και του Ιππόδαμου. Τα πολιτεύματα της Σπάρτης, της Κρήτης και της Καρχηδόνας. Νομοθέτες του παρελθόντος. Βιβλίο Γ: Η έννοια της πόλης και του πολίτη. Είδη πολιτευμάτων Δημοκρατία, Ολιγαρχία, Βασιλεία. Τα είδη της Μοναρχίας, Βιβλίο Δ: Πολιτεύματα που επικρατούν και παρεκβατικές μορφές τους. Σχετικά με το άριστο πολίτευμα. Βιβλίο Ε: Συνέχεια για την παθολογία των πολιτευμάτων. Αιτίες και μορφές εκδήλωσης των στάσεων στα διάφορα πολιτεύματα. Βιβλίο Ζ: Καλύτερη δυνατή οργάνωση της Δημοκρατίας και της Ολιγαρχίας, με σκοπό την προστασία τους. Βιβλίο Η: Περιγραφή του άριστου πολιτεύματος. Θεμελιώδεις αρχές και σκοποί της παιδείας στην άριστη πολιτεία. Βιβλίο Θ: Η αγωγή των νέων στην άριστη πολιτεία. Γυμναστική και μουσική. 

ΡΗΤΟΡΙΚΗ Τεχνικό και φιλοσοφικό σύγγραμμα, με το οποίο αναπτύσσονται επιστημονικά οι νόμοι της ρητορικής και τα φαινόμενα που οφείλονται σ’ αυτούς. Βιβλίο Α: Συνάφεια ρητορικής και διαλεκτικής. Η ρητορική ως ικανότητα εύρεσης πειστικών επιχειρημάτων για δεδομένο ζήτημα. Συμβουλευτικός, πανηγυρικός και δικανικός ρητορικός λόγος. Σχέση ρήτορα και ακροατηρίου. Βιβλίο Β: Τα πάθη (συναισθήματα) και τα αισθητικά αποτελέσματα που μπορούν να παραγάγουν. Τα ήθη. Σύνδεση του χαρακτήρα του ρήτορα με τα τεχνικά αποδεικτικά μέσα. Γενικές μορφές στις οποίες ανάγεται η ρητορική αμφισβήτηση. Βιβλίο Γ: Εξωτερικά στοιχεία και τεχνική του ρητορικού λόγου. Η γλωσσική διατύπωση, ο ρυθμός, το ύφος. Ορθή διάταξη του λόγου. Κορυφαίες παρατηρήσεις για την ιστορία και τα κύρια χαρακτηριστικά του ελληνικού λόγου.  ΗΘΙΚΑ  ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Το σπουδαιότερο ηθικό σύγγραμμα του Αριστοτέλη. Βιβλία Α, Β, Γ, Δ: Η ευδαιμονία ως σκοπός της ζωής. Η ευδαιμονία ως ενέργεια της ψυχής. Διανοητικές και ηθικές αρετές. Η αρετή ως έξη που μπορεί να επιλεγεί και να πράττει. Η αρετή ως μεσότης. Εκούσια και ακούσια ηθική πράξη. Ελευθερία της βουλήσεως και προαίρεση. Αναφορά σε συγκεκριμένες ηθικές αρετές. Βιβλία Ε, Ζ, Η: ΄Εννοια της δικαιοσύνης. Οι διανοητικές αρετές. Η φρόνηση. Κριτική της πλατωνικής άποψης για τη φρόνηση. Σχέση της βούλησης προς τις ηθικές αρετές. Παθολογία της βούλησης  Βιβλία Θ,Ι, Κ: Η φιλία. Το κράτος ως κοινότητα φιλίας. Συγγενική και συντροφική φιλία. Η ηδονή. Κριτική των περί ηδονής θεωριών και αριστοτελική αντίληψη. Η ευδαιμονία. Η ύψιστη ευδαιμονία ως αποτέλεσμα ενέργειας του νου. Μετάβαση από την ηθική στην πολιτική.* ΗΘΙΚΑ ΕΥΔΗΜΕΙΑ Κυριότερα αναπτυσσόμενα ζητήματα: ΄Εννοια της ευδαιμονίας. Τα εντός και εκτός της ψυχής αγαθά, η ηθική αρετή ως ενέργεια της ψυχής. Η αρετή ως μεσότης. Πίνακας των αρετών. Διανοητικές και ηθικές αρετές. Η προαίρεσις. ΄Εννοια και είδη δικαιοσύνης. Η φιλία ηθική, κοινωνική και πολιτική σημασία της.  ΠΕΡΙ   ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ Θεωρητικό και κριτικό σύγγραμμα για την τέχνη (και κυρίως τη λογοτεχνία), από αυτά που άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση στην ανθρώπινη σκέψη και από τα πιο πολυσυζητημένα όλων των εποχών. Η σπουδαία πραγμάτευση του Αριστοτέλη για την ποίηση και ο περίφημος ορισμός της τραγωδίας. ΜΙΚΡΑ ΦΥΣΙΚΑ Πραγματείες του Αριστοτέλη, οι οποίες συνενώθηκαν τον μεσαίωνα σε συλλογή υπό τον τίτλο Parva natutalia («Μικρά φυσικά), με αντικείμενο τα φαινόμενα και τις ζωτικές λειτουργίες που αφορούν από κοινού το σώμα και την ψυχή. Εξεταζόμενα θέματα: Αίσθηση, μνήμη και ανάμνηση, ύπνος και εγρήγορση, όνειρα, σχέση ονείρων και μαντικής, μακροβιότητα και βραχυβιότητα, νεότητα και γήρας, ζωή και θάνατος, λειτουργία της αναπνοής. ΠΕΡΙ  ΜΝΗΜΗΣ   ΚΑΙ   ΑΝΑΜΝΗΣΕΩΣ ΠΕΡΙ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ   ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΩΝ ΠΕΡΙ  ΖΩΗΣ  ΚΑΙ   ΘΑΝΑΤΟΥ _________________________________________________________________________________ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΙΣ  (ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ) Η φυσική φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Βιβλία Α,Β: Πόσες και ποιου είδους είναι οι πρώτες αρχές της φύσης. Κριτική των αντιλήψεων του Παρμενίδη και του Μέλισσου. Παρατηρήσεις σχετικά με τις πρώτες αρχές. Η μεταβολή και τα αίτιά της. Η έννοια της τύχης και τα χαρακτηριστικά της. Το αυτόματον. Διάκριση μεταξύ τύχης και αυτομάτου. Βιβλία Γ,Δ: Η κίνηση. Κινούν και κινούμενο. ΄Υπαρξη και τρόπος του απείρου. Τα είδη του απείρου. Ποιο από τα τέσσερα αίτια αποδίδεται στο άπειρο. Ο τόπος και ο χαρακτήρας του. Μπορεί ο τόπος να βρίσκεται μέσα σε τόπο; Το κενό. Κενό και σώματα. Ο χρόνος. Οι αντιλήψεις σχετικά με τη φύση του χρόνου. Βιβλία Ε,Ζ,Η: Κίνηση και μεταβολή. Ενότητα και ετερότητα των κινήσεων. Κίνηση και ηρεμία. Το συνεχές. Κάθε χρονική στιγμή είναι αδιαίρετη. Κάθε κινούμενο είναι διαιρετό. Πεπερασμένο και άπειρο της κίνησης και του κινούμενου. Μεταβολή και άπειρο. Κάθε κινούμενο κινείται από κάτι άλλο. Το πρώτον κινούν που δεν κινείται από κάτι άλλο. Αναλογίες των κινήσεων. Βιβλίο Θ: Ο αιώνιος χαρακτήρας της κίνησης. Αντίκρουση των περί του αντιθέτου επιχειρημάτων. Το πρώτο κινούν ακίνητον. Μονα-δικός και αιώνιος χαρακτήρας του πρώτου κινούντος. Η φορά ως πρώτο είδος κίνησης. Η μόνη συνεχής και άπειρη κίνηση είναι κυκλική. Το πρώτο κινούν δεν έχει μέρη και μέγεθος και βρίσκεται στην περιφέρεια του κόσμου. ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ Η αριστοτελική έρευνα για τις πρώτες αρχές από τις οποίες αντλούν τα όντα την ύπαρξη τους. Βιβλία Α, Β, Γ, Δ: Προϋποθέσεις και στάδια της γνωστικής λειτουργίας. Η γνώση των πρώτων αρχών. Οι απόψεις των Προσωκρατικών, των Πυθαγορείων και του Πλάτωνα. Προβλήματα που ανακύπτουν κατά την φιλοσοφική δραστηριότητα. Αντικείμενο της πρώτης φιλοσοφίας. Ποια είναι η ζητούμενη επιστήμη. Τα παράλογα και τα απίθανα που προκύπτουν από τον τρόπο του σκέπτεσθαι των άλλων φιλοσόφων. Ερμηνεία βασικών όρων της αριστοτελικής φιλοσοφίας. Βιβλία Ε, Ζ, Η, Θ, Ι: Πρακτικές, ποιητικές και θεωρητικές επιστήμες. Εξέταση της ουσίας: «Τι είναι το ον;» Το αντιληπτό από τη νόηση είδος ως ουσία των όντων. Η «ύλη». Τα όντα από εξελικτική άποψη. Δύναμη και ενέργεια. Το Εν. Κριτική στις πυθαγόρειες και πλατωνικές απόψεις. Βιβλία Κ,Λ,Μ, Ν: Μεταβολή και κίνηση. Αισθητές, φθαρτές, αιώνιες και ακίνητες ουσίες, και τα αντίστοιχα προς αυτές είδη μεταβολής, «ύλη», «είδος» και «στέρηση». Το κινούν ακίνητον, βασική αρχή της ζωής και πηγή της αιώνιας κίνησης του σύμπαντος. ΄Ερευνα για την ουσία των μαθηματικών μεγεθών, των αριθμών, των γεωμετρικών σχημάτων και των ιδεών.   ΠΕΡΙ ΟΥΡΑΝΟΥ Εκθεση των αστρονομικών και κοσμολογικών απόψεων του Αριστοτέλη για το σχήμα του σύμπαντος τις κινήσεις απλανών και πλανητών, που διέπονται από το σύστημα ομόκεντρων σφαιρών, καθώς και το συστατικό στοιχείο από το οποίο αποτελούνται. Επίσης διατυπώνονται οι αντιλήψεις του Σταγιρίτη για τα τέσσερα βασικά σώματα (αέρας, γη, νερό, φωτιά) που συναποτελούνται δύο ζεύγη αντιθέτων (βαρύ και ελαφρύ) και εκτελούν αντίθετες μεταξύ τους κινήσεις (προς τα πάνω και προς τα κάτω).   ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ Σύγγραμμα με αντικείμενο τη μελέτη των φαινομένων που συμβαίνουν στην περιοχή από το κέντρο της γής μέχρι τη σφαίρα της σελήνης. Εξετάζονται ζητήματα αστρονομίας, γεωγραφίας, φυσικής, γεωμετρίας, οπτικής, γεωλογίας, σεισμολογίας, ηφαιστειολογίας και μετεωρολογίας. Βιβλία Α,Β: Ο αέρας, η φωτιά, οι κομήτες, ο γαλαξίας, η υγρασία της γης, η θάλασσα, οι σεισμοί. Βιβλία Γ,Δ: Φαινόμενα της ανάκλασης (άλως, ίριδα, παρήλια.) Αποτελέσματα που προκαλούν οι αναθυμιάσεις στο υπέδαφος. Ενεργητικές (θερμό, ψυχρό) και παθητικές (ξηρό, υγρό) ιδιότητες και αλληλεπιδράσεις τους ΠΕΡΙ ΓΕΝΕΣΕΩΣ  ΚΑΙ ΦΘΟΡΑΣ Τα πάθη στα οποία υπόκεινται τα σώματα της υποσελήνιας περιοχής, η γένεση και η φθορά, εξηγούνται και διακρίνονται από παρεμφερή φαινόμενα. Τα υλικά συστατικά όλων των δημιουργημένων πραγμάτων είναι τα τέσσερα βασικά στοιχεία. Πως αυτά συνδυάζονται μετατρέπονται το ένα στο άλλο. Υλικό, μορφικό και τελικό αίτιο της γένεσης και της φθοράς.  ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ  ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ________________________________________________________________________  ΠΕΡΙ  ΖΩΩΝ  ΜΟΡΙΩΝ Ζωολογικό σύγγραμμα με αντικείμενο τη μελέτη των αιτιών που έχουν καθορίσει τη σύσταση κάθε είδους ζώου και επίσης την έρευνα της φυσιολογίας, της τελεολογίας και της λειτουργίας των μερών των ζώων. Βιβλία Α,Β,Γ: Μεθοδολογικές παρατηρήσεις, ταξινομήσεις. Αίσθηση, κίνηση, θρέψη. Παρατηρήσεις επί των μερών των ζώων. Βιβλίο Δ:  Συνέχεια των παρατηρήσεων σχετικά με τα μέρη των ζώων, τη διάταξη τους και τις λειτουργίες που επιτελούν. Εμβρυολογία. ΠEΡΙ   ΖΩΩΝ  ΚΙΝΗΣΕΩΣ Σύντομο βιολογικό σύγγραμμα με αντικείμενο την κίνηση των ζώων σε σχέση με την κίνηση του κόσμου. Ερευνάται γενικά η κοινή αιτία της κίνησης οποιουδήποτε είδους. Εκούσιες και ακούσιες κινήσεις των ζώων. Από την κίνηση των ζώων η διερεύνηση μεταβαίνει στο ζήτημα του πρώτου κινούντος ακινήτου. ΠΕΡΙ ΠΟΡΕΙΑΣ ΖΩΩΝ Θεωρητικό βιολογικό έργο που εξετάζει τα μέρη που χρησιμεύουν στα ζώα για την κίνηση τους, τη φύση του καθενός τέτοιου μέρους και την αιτία για την οποία τα έχουν τα ζώα. Εξετάζεται η «ύλη» των ζώων και ο τρόπος με τον οποίο είναι διατεταγμένη για να υπηρετήσει τους διάφορους σκοπούς τους. ΤΩΝ ΠΕΡΙ ΤΑ ΖΩΑ ΙΣΤΟΡΙΩΝ Εκτενής περιγραφή και ανάπτυξη του Αριστοτέλη βάσει πληροφοριών και παρατηρήσεων στους τομείς της συγκριτικής ανατομίας, φυσιολογίας και γενικής βιολογίας. Βιβλία Α, Β, Γ: Γενικές παρατηρήσεις για τα ζώα, αναφορά στα μεγάλα γένη, παραβολή με την ανατομία και τις λειτουργίες του ανθρώπου. ΄Εναιμα ζώα. Βιβλία Δ,Ε,Ζ: Τα άναιμα ζώα. Μαλάκια, μαλακόστρακα, οστρακόδερμα, έντομα. Παρατηρήσεις στις συνήθειες των ζώων. Ζευγάρωμα και αναπαραγωγή. Ειδικά για την αναπαραγωγή των πτηνών. Ζωοτόκα ψάρια. Βιβλία Η,Θ,Ι: Πως τρέφονται, πως μεταναστεύουν, που φωλιάζουν τα διάφορα είδη ζώων. Ασθένειες. Διαφορές των ζώων κατά τόπους. Χαρακτήρας των ζώων. Ποια ζώα είναι εχθροί μεταξύ τους. Παρατηρήσεις σχετικά με την ανάπτυξη του ανθρώπου. ΠΕΡΙ ΖΩΩΝ ΓΕΝΕΣΕΩΣ Ζωολογικό έργο στο οποίο εξετάζονται τα «μέρη» που συμμετέχουν στην αναπαραγωγή και τις αναπαραγωγικές λειτουργίες (που είναι κοινές σε σώμα και ψυχή). Βιβλία Α, Β: Αιτίες. Η γνώση των αιτιών θεμελιώσης δια τις θεωρίες περί αναπαραγωγής και ανάπτυξης των ζώων. ΄Οργανα αναπαραγωγής. Βιβλία Γ,Δ,Ε: Συνέχεια των παρατηρήσεων επί της αναπαραγωγής. Γένεση του αρσενικού και γένεση του θηλυκού. Οι απόγονοι σε σχέση με τους γεννήτορες. Κληρονομικότητα. Τερατογένεση. Ιδιότητες ως προς τις οποίες διαφέρουν τα μέρη των ζώων. Διαφορές στα αισθητήρια όργανα.