Το βιβλίο του καθηγητή κυκλοφόρησε και στα Γερμανικά (εκδόσεις Κunstmann, 2012 σελίδες287)
Στην ιστοσελίδα του Thomas Fricke "Wirtschaftswunder" υπάρχει η παράθεση στα γερμανικά της μεστής σύνοψης που έχουν διατυπώσει οι συνεργάτες του "get abstract" ( είναι η πιό πλήρης βιβλιοθήκη online πραουσιάσεων περιλήψεων βιβλίων οικονομικού περιεχομένου)
Με άριστα το 10 έχει αξιολογηθεί από τους επικοινωνιολόγους του το περιχόμενο του βιβλίου με 9 , όσν αφορά την ουσία, την πρωτοτυπία των διατυπούμενων προτάσεων και το στυλ.
Θεωρώ αρκετά ενδιαφέρον, ως γερμανομαθής να μεταφράσω και να προσπαθήσω να σας μεταφέρω τα βασικά σημεία της ανάλυσης τους
Μετα το κραχ του 2008 οι επαϊοντες και πολιτικοί βρίσκονται σε κατάσταση σοκ και συναγωνίζονται αλλήλους στην προσπάθεια ανάλυσης των αιτίων: Πρόκειται για μια αυτοκαταστροφική αγνωσία αμέλεια και αφέλεια; Δεν δούλεψαν οι ασφαλιστικές δικλείδες; H υπέρμετρη απληστία;; Είναι αυτή η τιμωρία για την αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση;; Tα τοξικά χρηματιστηριακά εργαλεία μόχλευσης στα χέρια ασυνείδητων οικονομολόγων;; H πρόκειται για την επαλήθευση της πρόγνωσης του Mαρξ για την αποτυχία του καπιταλισμού, Ολα αυτά μαζί. Ο Βαρουφάκης εισάγει επιπλέον ένα συμβολικό παραλληλισμό. H κύρια αιτία του κραχ του 2008 υπήρξε η μετάλλαξη των ΗΠΑ σε "παγκόσμιο μινώταυρο" Οπως στον μύθο για να χορτάσει ο Μινώταυρος θυσιάζονταν οι παρθένες που προσφέρονταν από τους υποτελείς της Κρήτης, έτσι και σήμερα το αδηφάγο τέρας καταβροχθίζει συνέχεια (σημ. μεταφρ. εννοεί ότι ζητάει υπεράποδοση την οποία η πραγματική οικονομία αδυνατεί να αναπαράγει για την κάλυψη των διογκούμςνων ελλειμμάτων.).
Ο Γιάννης Βαρουφάκης είναι πολύ δυνατός στους χαρακτηρισμούς και τους συμβολισμούς.
Το ασταμάτητο τά:ϊσμα του Μινώταυρου, που εξουσιάζει τα πάντα στην Αμερική, με κεφάλαια και αγαθά, έχει αναλάβει η πανστρατιά των νεοφιλελεύθερων οικονομολόγων και επενδυτικών συμβούλων. Σαν βρυκόλακες ρουφούν καθε ζωτικότητα τοπικών οικονομιών και επανεμφανίζονται για να δώσουν χείρα βοηθείας. Και το δεξί του χέρι που κατοικοεδρεύει στην Ευρώπη, η Γερμανία, έχει στριμώξει τους υπόλοιπους Ευρωπαίους στην γωνία. Ωμή αριστερίζουσα επιχειτρηματολογία χωρίς ουσία θα μπορούσε να πει κάποιος. Καί όμως ο καθηγητής οικονομικής θεωρίας του Πανεπιστημίου Αθηνών πέρα από το γλαφυρό αφηγηματικό του ύφος και την πολυσχιδή δυνατότητα καταγραφής τάσεων και καταστάσεων (σημ. μετάφρ. μια φορά θυμάμαι ,globalising wall ) με πείρα και γνώση δίνει μιά ιδελεαστική έμφαση στην κεϋνσιανή προσέγγιση προτείνοντας την αποδόμηση της χρεωκοπημένης τραπεζοκρατίας και την εγκαθίδρυση ενός συστήματος Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και υποστήριξης. Το ερώτημα παραμένει: εφικτό (ως ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα) η ανεδαφικό;;
Το "παγκόσμιο σχέδιο"
Μετά τον β΄ παγκόσμιο πόλεμο οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν την πρόκληση να πείσουν τς χώρες που δεν είχαν κομμουνιστικό καθεστώς για την εξασφάλιση που θα τους παρείχε η ασπίδα του καπιταλισμού. Για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο της επανάληψης της κρίσης του 1929, θεμελίωσαν υις αρχές της ανάπτυξης στην σύνοδο του Bretton Woods την 1η Ιουλίου 1944. Ιδρύθηκαν το παγκόσμιο νομισματικό ταμείο (IWF) και η παγκόσμια τράπεζα και θεσμοθετήθηκε το σύστημα σταθερών ισοτιμιών των νομισμάτων της δύσης ως προς το δολλάριο και έμμεσα στην τιμή του χρυσού.
Ο Αγγλος οικονομολόγος John Maynard Keynes διατύπωσε τις επιφυλάξεις του. Αντιπρότεινε ένα κοινό νόμισμα για ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο καθώς και μια διεθνή ένωση συμψηφισμού: International Clearing Union, που θα διέπετο από ένα παγκόσμιο μηχανισμό ανακύκλωσης των πελονασμάτων. Σε καθεστώς διαφορετικών νομισμάτων ο μηχανισμός υποτίμησης αντισταθμίζει τις ανισσοροπίες στα εξωτερικά ισοζύγια ελλειματικών χωρών. Στην περίπτωση του ενιαίου νομίσματος δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Ο Kεϋνς θεώρησε ότι θα έπρεπε να δοθεί η δυνατότητα σε χώρες με χρόνια ελειμματική διάρθρωση τoυ ισοζυγίου τους , σε περίοδο ύφεσης, να έχουν πρόσβαση σε άτοκο δανεισμό. Για την εκταμίευση θα καλούνταν οι πλεονασματικές χώρες να καταβάλλουν ένα επιτόκιο ποινή . (σημ. μετ: Ο Κέϋνς έχει λάβει υπ όψιν του τις μελέτες του λαμπρού οικονομολόγου Silvio Gesell που αναφέρει την ανάγκη επιβολής ενός τέλους στα χρηματικά διαθέσιμα που παρκάρονται στους θεματοφύλακες διαχείρισης ).
Η αμερικάνικη εκδοχή της ανακύκλωσης
Η πρόταση του Kέϋνς δεν είχε ανταπόκριση στο οικονομικό κατεστημένο των ΗΠΑ. Ειχαν τεράστιο για τα τότε δεδομένα πλεόνασμα και όντας υπερδύναμη δεν ήθελαν να υποστούν την παραμικρή παρέμβαση στην οικονομική τους πολιτική στα πλαίσια του παγκόσμιας εμβέλιας ICU.
Διέβλεψαν την ανάγκη δημιουργίας δύο ακόμη νομισματικών πυλώνων , της Γερμανίας και της Ιαπωνίας . Με το σχέδιο Μάρσαλ αποκατάστησαν την βιομηχανική παραγωγή στην Γερμανία , τις κατετεστραμένες υποδομές σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, και επέβαλαν το πρώτο βήμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης (κοινότητα χάλυβα και άνθρακα). Η Ιαπωνία εξελίχθηκε σε μεγάλη βιομηχανική δύναμη και ο τρίτος κόσμος προμήθευε τις πρώτες ύλες.
Συνεπεία της επέλασης της καπιταλιστικής δυναμικής η συμμετοχή των ΗΠΑ στην παγκόσμια παραγωγή μειώθηκε κατά 18%, η γερμανική αυξήθηκε κατά 18% και η Ιαπωνική εξακοντίσθηκε κατα 157%.
H τερατογένεση
Ο πόλεμος του Βετνάμ και οι αυξημένες κοινωνικές δπάνες της προεδρίας Τζόνσον είχαν σαν συνέπεια το δημόσιο χρέος στις αρχές του 1971 να φθάσει τα 70 δισ $ έναντι απόθεμάτων χρυσού 12 δισ $. Ο πρόεδρος Νίξον καταργώντας την κάλυψη (μετατρεψιμότητα) του δολλαρίου από (σε) χρυσό προκάλεσε αλυσιδωτή επιδείνωση των οικονομιών της Ευρώπης και της Ιαπωνίας. Η υποτίμηση του δολλαρίου θα καταστούσε τα προϊόντα τους ακριβότερα στην παγκόσμια αγορά Η πετρελαιακή κρίση συντελέσθηκε για να κατακλύσουν τα πετροδολλάρια την αμερικάνικη κεφαλαιοαγορά και να υπάρχει αρκετή ρευστότητα για να καλύπτεται το διογκούμενο έλλειμμα (δημοσιοοικονομικό και εξωτερικό) των ΗΠΑ. Ο Paul Volcker με την ανάληψη της προεδρίας της FED εγκαινίασε την δεύτερη φάση, που προέβλεπε, την δεκαετία του 1980, την σταδιακή ελεγχόμενη διαφοροποίηση της κοινωνικής και οικονομικής δομής που καπιταλισμού. Για τους εργαζόμενους της Αμερικής οι πραγματικοί μισθοί παρέμειναιν καθηλωμένοι στα επίπεδα του 1973, καθώς η παραγωγικότητα εκτινάχηκε και τα ταμεία των αμερικάνικων επιχειρήσεων ξεχείλιζαν από κέρδη.
Το τάϊσμα του τέρατος, του οποίου η βουλιμία συνεχώς αυξανόταν είχαν αναλάβει πολύτιμοι αρωγοί και τροφοδότες:
- η Wall Street. Ο φρενήρης ρυθμός εξαγορών κια συγχωνεύσεων καθώς και η πέραν κάθε λογικής υπερεκτίμηση στοιχείων ενεργητικού των νέων εταιρειών τεχνολογίας της δεκαετίας 1990 (Νew economy) συνοδεύθηκε από διαστροφικά εργαλεία χρηματοοικονομικής μόχλευσης.
- χρήμα ιδιωτικής κοπής: CDOs (Collateralized Debt Obligations). H ελευθερία συναλλαγής με αυτά τα παράγωγα και ο εγγενής χαρακτήρας στοιχήματος οδήγησε στην μεγάλη φούσκα.
- Η υποστήριξη της καταναλωτικής πίστης και η τροφοδοσία των φτωχών λαϊκών στρωμάτων με φτηνά προϊόντα από τρίτες χώρες και υπηρεσίες βασικών αναγκών. Παρ΄ όλα αυτά ο αριθμός των νεοπτώχων δεν υποχωρούσε.
- Η οικτρή διάψευση της φιλελεύθερης οικονομικής θεωρίας , ότι δήθεν χαμηλοί συνετελεστές στην κερδοφορία θα επιφέρουν την αναδιανομή του πλούτου μέσα από ανάπτυξη και ότι η ολιγαρχία του πλούτου θα ανταποκριθεί σ' αυτό το αίτημα. (σημ. μετ. αποδεικνύεται περίτρανα η τοξικότητα του λιμνάζοντος μη παραγωγικού κεφαλαίου που την συμβολίζει ο έγκλειστος Μινώταυρος).
To 2006 εκτονώθηκε πρώτη η φούσκα των ακινήτων χαμηλής εξασφάλισης. Τα δάνεια κατέστησαν ανείσπρακτα, αλλά και τα CDOs δεν θα μπορούσαν να καταβληθούν ελλείψει ρευστότητας και απαξιώθηκαν και αυτά μέσα σε μιά νύκτα. Oλο το 2007 οι τράπεζες παραπατούσαν και η κατάληξη ήταν η χρεοκοπία της Lehman τον Σεπτέμβριο του 2008. Η κρίση μεταδόθηκε στην πραγματική οικονομία και χάθηκαν εκατομύρια θέσεις εργασίας. Χάθηκαν παγκοσμίως περιουσιακά στοιχεία της τάξεως 40 τρις. $, σε αντίθεση με τις τράπεζες που αναζωογονήθηκαν με κεφαλαιακές ενισχύσεις και εγγυήσεις 10 τρις $. Στην κατάσταση αδυναμίας τους χάθηκε η ευκαιρία να χαλιναγωγηθούν οι εφοδιαστές του Μινώταυρου. Μόλις ένα χρόνο μετά το κραχ, στα πλαίσια του Geithner- Summers-Plan ο πρόεδρος Ομπάμα κάλεσε τους τραπεζίτες στο τραπέζι να ξαναμοιρασθεί η τράπουλα. Ουσιαστικά πήραν κρατικό χρήμα και εξαγόρασαν τα τοξικά ομόλογα μου είχαν φωλιασμένα στους ισολογισμούς τους μέσω hedgefunds που τους ανήκαν και δημιουργήθηκαν για αυτό τον σκοπό. Οι τράπεζες ξελάσπωσαν αφού ξεφορτώθηκαν τα απόβλητα του 1 τρις $ και άρχισε να ξαναστήνεται η πυραμίδα νέων παραγώγων με χαλιναγώγηση τιμών μεταφέροντας όλα τα ρίσκα στο κράτος,
Ενα ακόμη παράδειμμα της πρακτικής της "χρεοκοποκρατίας" είναι τα ευρωπαϊά "πακέτα διάσωσης". Tο εργαλείο που χρησιμοποιείται για την επαναχρηματοδότηση των τραπεζών και όχι των κρατών αποτελεί μια παραλλαγή των αναθεματισμένων CDOs. Πρόκειται για εξασφαλίσεις τις οποίες παρέχουν εγγυήτριες χώρες και προσμετρούν για εξασφάλιση ρευστότητας στον παθόντα από την ΕΚΤ ανάλογα με τον βαθμό αξιοπιστίας τους. Το ντόμινο είναι αναπόφευκτο, εάν κάποιο κράτος αδυνατεί να καταβάλλει την δόση που θα του απαιτηθεί από το διευθυντήριο του EFSF η του ESM, για να μην καταπέσει η εγγύηση επειδή ο δανειολήπτης αδυνατεί εκ νέου να αναταποκριθεί στις υποχρεώσεις του . Είναι σαν τους ορειβάτες που ο ασθενέστερος συμπαρασύρει τους άλλους και τελευταίος κατακρημνίζεται ο πιό δυνατός.
Η αλήθεια για την ευρωπαϊκή κρίση
Η αρχιτεκτονική του ΕΥΡΩ υπέφερε ευθύς εξ αρχής από ένα καταστικό ελάττωμα. Δεν είχε προβλεφθεί μηχανισμός ανακύκλωσης και διοχέτευσης των πλεονασμάτων. Εξυπηρετούσε πρωτίστως τα συμφέροντα της Γερμανίας , της οποίας η ανταγωνιστικότητα αυξάνοταν το ίδιο και το πλεόνασμα του ισοζυγίου της. Οι ελειμματικές χώρες δεν μπορούν να γίνουν τεχνητά ανταγωνιστικότερες ελλείψει ιδίου νομίσματος και κινδυνεύουν να περιέλθουν σε αδυναμία αναχρηματόδοτησης του χρέους τους, και οι τραπεζίτες που έχουν εξασφαλίσει πρόσβαση στο μηχανισμό στήριξης μέσω των εγγυήσεων , ποντάρουν στην αδυναμία αποπληρωμής αυτών που ουσιαστικά τους υποστηρίζουν μέσω των κοινοτικών μηχανισμών της ευρωζώνης.
Πρόταση για την μετά τον Μινώταυρο εποχή
Τώρα που ο Μινώταυρος σωριάζεται και τον εγκαταλείπουν σταδιακά οι δυνάμεις του, για να σταματήσει ο κατστροφική περιδίνισηση στην χοάνη του λογιστικού χρέους απαιτούνται κατά τον Γιάννη Βαρουφάκη τρεις αποφασιστικές πρωτοβουλίες :
- Η ΕΚΤ θέτει σαν όρο για την ενίχυση της ρευστότητας των τραπεζών την διαγραφή μέρους των χρεών των ελλειμματικών κρατών.
- Το κρατικό χρέους κάθε κράτους μέλους μέχρι του αποδεκτού ορίου ( Μάστριχτ) του 60% του ΑΕΠ μεταφέρεται στην ΕΚΤ. Η συναλλαγή βασίζεται σε έκδοση σχετικού ευρωομολόγου με την εγγύηση της της ΕΚΤ. Κάθε κράτος μέλος υποχρεούται να εξυπηρετί τα τοκοχρεολύσια των ευρωομολόγων προς την EKT και ταυτόχρονα απολαμβάνει μειωμένου σε σχέση με την αγορά ευρωεπιτοκίου.
- Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων υποβοηθει την ανακύκλωση των πλεονασμάτων. Υπό κανονικές συνθήκες απιτείται στα επενδυτικά προγράμματα ίδια συμμετοχή των κρατών μελών. Αν αυτό γιά κάποια δεν είναι συγκυριακά εφικτό, μπορεί η συμμετοχή να καλυφθεί με ευρωομόλογο εκδόσεως της ΕΚΤ. Ουσιαστικα η ΕΚΤ προβαίνει σε ανακατανομή των διαθέσιμων πόρων.
Το βιβλίο του καθηγητή Γιάννη Βαρουφάκη "Παγκόσμιος Μινώταυρος" έχει κυκλοφορήσει στα Ελληνικά από τις εκδόσεις " Νέα Σύνορα "
